Vizantijska vojska – najveća multietnička sila svog vremena: Koji su je sve narodi činili?

Plaćenici Vizantijske vojske bili su iz gotovo svih naroda tada poznatog svijeta

Vojska Istočnog rimskog carstva počela je da djeluje oko 395. godine, sa glavnim zapovjednikom – carem – na čelu.

Vizantijska vojska zadržala je strukturu rimske vojske, koja je bila poznata po strogoj disciplini, dobroj organizaciji i dobrim strategijama.

Od 7. do sredine 9. vijeka uloga Vizantijske vojske imala je uglavnom odbrambenu ulogu zbog napada od strane Rašidunskog Kalifata, piše Greek Reporter.

Tema

Da bi se suprotstavila, u tom trenutku, moćnijem kalifatu, vizantijska vojska je, u vrijeme cara Iraklija, uspostavila sistem tema. Kasnije će riječ “tema” zamijeniti riječ “provincija”.

Tema je bio naziv za administrativnu jedinicu u kojoj su bile spojene civilna i vojna vlast, a na čelu je bio general.

Vizantija je izgubila skoro polovinu svoje teritorije tokom napada kalifata, a između 659. i 662 njena vojska je pristala na primirje sa kalifatom i pregrupisala se.

Svih pet prvobitnih tema su bile u Maloj Aziji: Armenijaka, Anatolika, Opsikion, Trakision i Karabisijani. Karabisijani je bila prva stalna mornarica Vizantijskog carstva, osnovana u drugoj polovini 7. vijeka kao odgovor na pomorske napade Arabljana.

Budući da su bili daleko od Carigrada, sjedišta Carstva, teme nisu bile odane caru koliko je on to želio. Naročito kada se u Opsikonu desila velika pobuna.

Iz tog razloga, car Konstantin V formirao je tagmate – jedinicu profesionalnih vojnika, carsku vojsku koja je zapravo bila careva straža.

Vizantijska vojska u 11. vijeku

Vladavina dinastije Komnina, oslabljenim Vizantijskim carstvom, započela je 1081. godine i trajala je do oko 1185. godine.

Aleksije I Komnin, prvi od pet careva iz dinastije Komnina, bio je odlučan u namjeri da zaustavi propadanje i oživi carstvo, povrati izgubljene teritorije i proširi ga.

Prioritet Komnina bio je potpuna obnova vojske. Napušten je sistem tema i oformljeno je novo vojno uređenje.

Novu komninsku vojsku činile su vješte jedinice kao što su Varjaška garda i Besmrtnici (jedinica teške konjice) stacionirane u Carigradu.

Tu su bile i moćne konjice iz Makedonije, Tesalije i Trakije, te razne druge provincijske snage iz regija poput crnomorske obale Male Azije.

Multietnička vojska

U redovima Vizantijske vojske u 11. vijeku i dalje su prisutni najamnici.

Istu praksu su imale i grčke države nastale nakon osvajanja Carigrada od strane krstaša 1204. godine, Nikejsko carstvo i Epirska despotovina.

Plaćenici Vizantijske vojske bili su iz gotovo svih naroda tada poznatog svijeta:

Mađari su bili dio snaga Jovana II Komnina tokom njegovog pohoda na Seldžuke. Kasnije, u 13. vijeku, mađarski ratnici su bili i dio vojske Nikejskog carstva.

Latini, često nazivani i Franci, bili su pretežno Francuzi, dok su u mnogo manjem broju tu bili Italijani, Španci i Nijemci, koji su uglavnom bili teško oklopljeni konjanici.

Turci (Seldžuci, Osmanlije i drugi) uvijek su bili veliki dio vojske Vizantijskog carstva, i radili su kao plaćenici

Katalonce su Vizantinci koristili od 1270 -ih, sve do 15. vijeka. Najpoznatija grupa plaćenika bila je takozvana “katalonska četa”, koju je Andronik II Paleolog angažovao za borbu protiv Turaka 1302. godine.

Alanci, iranska nacija sa Kavkaza, smatrani su najboljim konjanicima na istoku. Od kraja 11. vijeka do početka 14. snabdjevali su Vizantince konjanicima strijelcima.

Burgundijci su takođe bili dio ove mješane vojske. Godine 1445. vojvoda od Burgundije poslao je 300 ratnika da pojačaju vojsku Despotovine Moreje protiv Osmanlija. Takođe, mnogi pojedinačni burgundski plaćenici služili su vizantijskim carevima tokom 15. vijeka.

Skandinavci su takođe bili prisutni u vizantijskoj vojsci. Varjaška garda bila je odbrambena plaćenička jedinica muškaraca iz različitih nacija sjeverne Evrope. Njihova misija je bila da čuvaju cara, kome su bili posvećeni do smrti.

Vikinzima je bila velika čast da putuju do Carigrada i služe u carevoj tjelesnoj gardii. To je bila usluga koja im je obezbjeđivala slavu, ali i novac.

Sasi i Englezi su se prvi put pojavili kao plaćenici vizantijske vojske 1080-ih. Od 12. vijeka naovamo, bili su dio Varjaške garde.

Tokom 12. vijeka mnogi ruski vladari snabdjevali su vizantijsku vojsku pješadijskim ratnicima, nastojeći da održe prijateljske i savezničke odnose sa Carigradom. Oni su takođe svrstani u Varjašku gardu.

U bici kod Pelagonije, 1259. godine, Bugari su imali izvanrednu akciju, kao plaćenici u vojsci Nikeje. Sve do druge polovine 14. vijeka oni su često učestvovali u vizantijskim borbama.

Između drugih uslova koji su Srbima bili nametnuti od strane Carigrada početkom 12. vijeka, bila je i obaveza da isporuče caru 500 konjanika za operacije u Anadoliji.

Tokom 14. vijeka stotine albanskih plaćenika bili su dio vizantijskih snaga u Tesaliji i na Peloponezu. Njihov broj se 1390 -ih povećao na 10.000.

Plaćenici iz Kraljevine Gruzije povremeno su služili kao konjičke divizije u vizantijskoj vojsci, uglavnom u 12. vijeku, ali i početkom 13.

Pomoćni korpus armenskih vojnika borio se u ime Vizantinaca u 12. i 13. vijeku. Povremeno su se koristili u sjevernoj Siriji i Maloj Aziji.

Nikejsko carstvo koristilo je mongolske vojnike kao ispomoć u svojim pohodima protiv Seldžuka, od 1220-1240. A 1282. godine, 4.000 ratnika Nogaj Kana, bilo je dio vojske Mihajla IX, tokom njegovih operacija protiv Latina iz Tesalije.

Izvor: nationalgeographic.rs