SJEĆANJE NA REFORME: Kako je Ante Marković, bar nakratko, preporodio Jugoslaviju! 7 dinara za 1 marku (VIDEO, FOTO)

October 5, 2020 Ostalo

U vrijeme preuzimanja pozicije predsjednika SIV-a 1989. Jugoslavija je imala jednu od najvećih inflacija kao i najnižu produktivnost.

SIV je predložio mjere a Savezna skupština donijela je niz zakona. Time je omogućeno tržište novca, kapitala i radne snage. Čak 90 odsto uvoza je liberalizovano. Marković se obratio SAD-u i MMF-u za finansijsku podršku. MMF je insistirao na suzbijanju inflacije, strukturnom prilagođavanju ekonomije, zaustavljanju javne potrošnje, održavanju kursa dinara i realnih kamatnih stopa. Nakon prvih rezultata Marković 18. decembra u Skupštini Jugoslavije iznosi svoje prijedloge:

100 miliona dolara u federalnom budžetu za podršku nezaposlenim radnicima
Otvaranje novih radnih mjesta
Prekvalifikacija i dokvalifikacija radnika
50 miliona dolara za program socijalne zaštite socijalno ugroženog stanovništva

Marković je smatrao da je potrebno 4-5 godina za realizaciju. Ohrabrivao je političare da se odreknu nacionalizma, pokazujući nekadašnje ratove na tlu Evrope gdje su nekadašnji neprijatelji uložili vlastitu energiju u ekonomski razvoj:

Zar mi to isto nismo učinili 1941. godine u zajedničkoj borbi za goli život, za punu nacionalnu ravnopravnost? Treba li da vratimo točak istorije nazad i da platimo cijenu koju smo već platili?! Zablude ćemo plaćati siromaštvom, trovanjem duha i položajem daleke periferije u Evropi … – Ante Marković 1989. u Skupštini Jugoslavije

Posljedice reformi

Do marta 1990. nastalo je oko 292.000 privatnih preduzeća. Sivo devizno tržište je uklonjeno, dinar denomiran 10000:1, suzbijena inflacija. Uvedena je konvertibilnost s njemačkom markom u odnosu 7:1. Za samo 3 sedmice devizne rezerve SFRJ su narasle za 800 miliona dolara.

Nije bitno da li će negdje pobijediti jedna ili druga stranka, već da se naš sistem reformi ne može dovoditi u pitanje. Razgovarali smo sa svim republičkim rukovodstvima, kazali im: ako nijeste za Jugoslaviju, recite to da se ne mučimo. Svi su rekli da su za Jugoslaviju. – Ante Marković 2009. na međunarodnoj konferenciji

Marković je svoju popularnost dugovao svom imidžu novog, modernog političara zapadnoga stila. Takođe je održavao popularnost time što je ostajao po strani sve većih sukoba unutar Saveza komunista Jugoslavije i što je pokušavao da posreduje u sukobima između pojedinih jugoslovenskih republika.

Marković se rukuje sa američkim predsjednikom Georgeom H. W. Bushom 1989.

Kada se SKJ raspao januara 1990. godine, Marković se mogao osloniti samo na vlastitu popularnost i uspjeh svojih ekonomskih reformi. Jula 1990. godine osnovao je Savez reformskih snaga Jugoslavije, političku partiju koja je podržavala njegove ekonomske reforme i zalagala se za evolutivnu reformu cjelokupnog društvenog i državnog uređenja SFRJ.

Markovićev program reformi, međutim, počeo je polako da klizi sa pravog puta a savezna vlada je bila dodatno oslabljena pokretima za nezavisnost u Sloveniji i Hrvatskoj. Šta se dalje dešavalo je opštepoznato.