Salvator Mundi: Slika čija istorija zaslužuje da bude scenario holivudskog trilera
Slika nastala oko 1500. godine prikazuje Isusov lik u renesansnoj odjeći kako izranja iz mraka dok vas sa dva prsta desne ruke blagosilja, a u lijevoj drži kristalnu kuglu.
Salvator Mundi (Spasilac svijeta) kako je slika nazvana je – možda – djelo renesansnog genija Leonarda da Vincija, a možda je i djelo nekog od njegovih učenika ili plagijatora kojima je tokom istorije takođe pripisivana.
Istovremeno, upravo je ta slika, a ne na primjer Leonardova Mona Lisa ili Tajna večera, niti Van Goghova Zvjezdana noć, najskuplja slika na svijetu. Preprodavana mnogo puta, slika je dostigla cijenu od 450,3 miliona dolara (podatak iz 2018. godine) – što je najviša suma ikada izdvojena za jednu sliku. Sadašnji vlasnik je Ministarstvo kulture i turizma Abu Dhabija, odnosno Muzej Louvre u Abu Dhabiju koji je sliku otkupio na aukciji kuće Christie’s. Ovo je ujedno i bila jedina Leonardova slika na javnoj prodaji u posljednjih 100 godina.
Istorija otkrivanja, restauracije i preprodaje ove slike u najmanju ruku zaslužuje da bude scenario nekakvog holivudskog trilera. Njen zaplet počinje pričom kako se dugo smatralo da je Salvator Mundi samo jedna od dvadesetak kopija davno izgubljene slike Leonarda da Vincija.
Dio stručne javnosti koja vjeruje da je slika zaista Leonardovo djelo navodi da ju je umjetnik slikao za francuskog kralja Luisa XII i Annu od Bretagne. Slika na čijoj je pozadini u 17. vijeku bilo ugravirano ime autora (Leonardus da Vinci pinxit) vijekovima je prolazila kroz ruke i odaje britanskih monarha, njihovih ljubavnica i vanbračnih sinova i kćerki i brojnog plemstva. Zatim tokom 200 godina nije bilo nikakvog traga o slici.
U istorijskim zapisima ponovo se pojavljuje 1900. godine kada je došla u posjed kolekcionara i trgovca umjetninama Francisa Cooka. Tada je zaključeno da se radi o djelu slikara Bernardina Luinija. Luini je bio Leonardov sljedbenik koji je, radeći sa Leonardom, preuzeo i njegov stil. Luinijeve su slike tokom istorije povremeno greškom proglašavane za da Vincijeve pa nikog nije iznenadilo što je baš njemu dodijeljeno autorstvo. Praunuk Francisa Cooka je 1958. prodao sliku za 45 funti ali je tada na aukciji rečeno da se radi o djelu Leonardovog učenika Giovannija Antonija Boltrafija i vjerovalo se da je tako, sve do 2011. godine.
No, 2005. godine grupa trgovaca umjetninama specijalizovana za stare majstore otkupila je sliku u Sjedinjenim Američkim Državama za manje od 10.000 dolara, nadajući se da se ispod slojeva i slojeva farbe nanijete tokom nekoliko restauracija, ipak krije pravi da Vinci.
Restauracija na Univerzitetu u New Yorku trajala je godinama. Orahovo drvo na kom je Leonardo slikao prije više od 500 godina dobilo je velike brazde duž cijele slike što je naknadno kroz restauracije popravljano. Nanošeni su brojni slojevi farbe ne bi li slika zadržala stari sjaj, ali stručnjaci 21. vijeka su je opisivali kao vrlo tamnu i mutnu.
Rendgenski snimak pokazao je dublje slojeve slike na kojima se vidi da je originalno Isusov palac bio u sasvim drugom položaju, pod većim uglom u odnosu na ostale prste, a da je a zatim prepravljen – a takvi tragovi se ne nalaze na plagijatima. Ovaj podatak, kao i neki drugi detalji kao što su potezi četke prilikom slikanja kose, detalji na rukama koje su u Leonardovim radovima vrlo specifično slikane, upotrebljeni pigmenti i drvo – pokazali su ne samo da nije riječ o plagijatu već da je rad do detalja vjeran stilu da Vincija iz tog perioda.
Godine 2011. slika je prvi put izložena u Londonu kao rad Leonarda da Vincija, a dvije godine kasnije prodata je za 75 miliona dolara švicarskom trgovcu umjetninama, da bi zatim je prešla u ruke ruskog kolekcionara za 125,5 miliona dolara. Nakon toga, sliku je na maratonskoj aukciji otkupio arapski princ Badr bin Abdulah za 450,3 miliona dolara – naravno telefonskim putem preko svojih posrednika, i to za ministarstvo kulture, odnosno muzej Louvre u Abu Dhabiju.
Duga je i lista stručnjaka koji, navodeći različite argumente, tvrde da se ne radi o Leonardovom djelu. Možda je upravo sva ta neizvjesnost i misterija koja okružuje ‘Spasioca svijeta’ pomogla da slika dostigne vrtoglavu cijenu.
Izvor: nationalgeographic.rs
