‘Sada sam postao smrt, razarač svjetova’: Oppenheimer – fizičar koji je stvorio atomsku bombu i zbog toga zažalio
Kao jedan od vođa “Projekta Manhattan”, Robert Oppenheimer je stvorio atomsku bombu. Nakon što su njegove bombe bačene na Hirošimu i Nagasaki, zbog toga je i zažalio.
Dana 16. jula 1945. godine, život jednog čovjeka se zauvijek promijenio. Taj čovjek je bio fizičar Robert Oppenheimer, vođa Manhattan projekta. Nakon što je Oppenheimer svjedočio vatrenoj lopti u Alamogordu, u Novom Meksiku, tokom Trinity testa, on je vjerovao da svijet više nikada neće biti isti. Кako priča kaže, naučnik je izgovorio frazu preuzetu iz hinduističke pjesme Bhagavad Gita: “Sada sam postao smrt, razarač svjetova”.
Čovjek sa mnogo interesovanja i talenata
Rođen 22. aprila 1904. u New Yorku, Robert Oppenheimer je studirao filozofiju, književnost i jezike. Pored toga, volio je i klasiku: čitao je Platonove dijaloge na grčkom i drevne hinduističke pjesme. Oppie, nadimak po kom je bio poznat među svojim rođacima, počeo je da pokazuje interesovanje za eksperimentalnu fiziku na Univerzitetu Harvard, posebno dok je studirao termodinamiku koju je predavao profesor Percy Bridgman.
Ali u Sjedinjenim Državama, mali broj univerziteta je posvećivao dio svojih programa ovoj temi, pa je Oppenheimer odlučio da nastavi studije u Evropi.
Prijatelji su ga opisivali kao čovjeka teškog karaktera. Tokom 1920-ih, naučnik je živio život čovjeka “odsječenog” od stvarnog svijeta: nije čitao novine niti slušao radio. Čuo je za pad na Wallstreetu dok je šetao sa fizičarom – a kasnije i nobelovcem Ernestom Lawrenceom – šest mjeseci nakon što se to dogodilo. On je potvrdio da je prvi put glasao na predsjedničkim izborima 1936. godine, uprkos činjenici da je godinama ranije već počeo da se interesuje za međunarodnu politiku.
Lažne optužbe i pokušaji diskreditovanja
Oppenheimer je bio uključen u ekipu koja je učestvovala u “Projektu Manhattan”, uprkos činjenici da je FBI počeo da ga istražuje 1941. godine kako bi utvrdio da li je član Кomunističke partije Sjedinjenih Država. Ono što su uspjeli da potvrde jeste da je bio dio Izvršnog komiteta Američke unije za građanske slobode, koja je smatrana paravanom za komunističke aktivnosti.
Tako je dospio na spisak koji je uključivao sve one ljude koji su u slučaju vanredne situacije u državi, morali da budu uhapšeni. Uz sve ovo, zaprepaštenje je izazvalo i to što ga je Leslie Groves – visoka komanda “Manhattan projekta” i supervizor izgradnje Pentagona – postavio na čelo projekta. General ga je smatrao najpogodnijom osobom za to, uprkos izvještajima FBI.
Oppenheimer se posvetio dušom i tijelom realizaciji glavnog cilja projekta. Ali nakon eksplozije dvije atomske bombe na japanskom tlu, u Hirošimi i Nagasakiju, ponos koji je Oppenheimer osjećao nakon testova u Novom Meksiku pretvorio se u užasan osjećaj krivice. U posjeti američkom predsjedniku Harry Trumanu, Oppenheimer je rekao da mu je žao što ima “krv na rukama”. Кada je naučnik otišao, Truman je smrknutog lica i vidno uznemiren, rekao da više nikada ne želi da vidi “ovog skota”.
Godine 1953. Oppenheimer je optužen za saradnju sa komunistima – da je štitio neke od njih tokom boravka u Alamogordu. Iako tvrdnje nikada nisu dokazane, sve bezbjednosne dozvole su povučene. Nemilosrdno je ispitivan, pa čak i ponižen detaljima iz privatnog života.
Federacija američkih naučnika odmah je stala u njegovu odbranu, čineći ga simbolom nepravednog lova na vještice. U narednim godinama je nastavio da piše i objavljuje radove, da bi mu godine 1963., američki predsjednik Lindon Johnson uručio nagradu Enrico Fermi, gest političke rehabilitacije. Samo tri godine nakon toga, umro je od raka grla.
Ministarstvo energetike SAD je 2014. godine objavilo kompletan transkript suđenja Oppenheimeru, čiji su mnogi detalji i ranije bili poznati. Ipak, objavljeni materijal je potvrdio da je on zaista bio odan svojoj zemlji.
Izvor: pozitivno.ba/nationalgeographic.rs
