Nema ih puno ali su nevjerovatni: Ovo su neki od najzanimljivijih vikinških predmeta ikada pronađenih

Iako bi se na osnovu filmova, serija, knjiga i stripova moglo reći da je vikinških artefakata mnogo, to zapravo nije tačno. Iza ovih, surovih ratnika nije ostalo mnogo predmeta, ali oni koji su otkriveni su zaista spektakularni.

Intenzivan “boravak” nordijskih osvajača u istoriji trajao je nešto manje od tri vijeka, od 793. do 1066. godine, sa nordijskom kontrolom nad škotskim Hebridima do 1266. godine. Međutim, Vikinzi su bili pod uticajem ranijih kultura, a uticali su i na potonje, zbog toga pronalaženje artefakta koji zaista doprinose autentičnoj slici Vikinga može da bude nezgodno. Na kraju, biti Viking je bio način života, a ne titula.

Ovo su neki od artefakata koji su opstali, a koji su doprinijeli izgradnji slike o legendarnim ratnicima.

Ulfbreht mač

Ulfbreht mač je bio vrsta naprednog oružja (imali su urezanu riječ +ULFBERH+T) koji se istakao zbog tehnologije kojom je proizveden. Vjeruje se da je ovaj Ulfberht napravljen između IX i XI vijeka od legure visoke čistoće iskovane od velike količine ugljenika. Ovakav materijal zahtjevao je veliku vještinu majstora i intenzivnu toplotu za proizvodnju. Ovi mačevi su stekli slavu jer su bili super lagani, ali natprirodno snažni.

Kao i mnogi aspekti vikinške kulture, porijeklo Ulfberht mača je nejasno. Oko 170 primjeraka sa autentičnim natpisom pronađeno je širom Evrope. Na mnogima slova pogrešno napisana, sa “+” poslije T, a ne prije. Vjeruje se da su te kopije pravili konkurentski kovači mačeva.

Blago doline Yorka

Otac i sin, entuzijasti u potrazi za blagom, iskopali su 2007. godine vikinšku zaostavštinu, na polju u blizini engleskog grada Harogatea.

U pitanju je oko 600 novčića, ingota i raznih dragulja smještenih u srebrnu posudu koja je bila obložena zlatom, na kojoj su urezani lavovi i jeleni. Sadržaj nalaza datiran je u IX i X vijek nove ere.

Luisove šahovske figure

Jedno od najzanimljivijih nalaza iz doba Vikinga otkriveno je na plaži u Uigu, na škotskom ostrvu Luis, početkom XIX vijeka. Tačan datum i način otkrića su sporni, iako se otkriće pripisuje izvjesnom Malcolmu MacLeodu, koji ih je navodno pronašao na srušenom pješčanom sprudu 1831. godine. Jedino što se pouzdano zna je da su se pojavili u Društvu antikvara Škotske u Edinburgu te iste godine, gdje su postali izvor fascinacije i spekulacija koje traju do danas.

Rezultati ispitivanja i analiza 93 poznate figure od rezbarenih zuba kita i dijelova kljova morža, visine oko 10 centimetara, pokazali su skandinavsko porijeklo (vjerovatno Trondheim, Norveška ) iz oko 1150. godine.

Luisove komade, veoma tražene i dovoljno brojne da formiraju četiri odvojena kompleta, možda je sakrio neki lukavi trgovac tokom trgovine preko škotskih Hebrida, kada su oni bili pod nordijskom vladavinom.

Ali to su sve pretpostavke: šahovske figure su mogle biti napravljene bilo gdje od Norveške do Islanda. Ove figure pravilo je čak pet različitih zanatlija.

Ono što im daje magiju je harizma i karakter svake pojedinačno. Izbuljenih očiju i ekspresivnog izraza i forme, komadi preuveličavaju figure koje predstavljaju, dajući koncentrisanu i gotovo satiričnu viziju kulture iz koje potiču.

Torov čekić

Ovaj “čekić bogova”, poznat kao mjolnir, bio je oružje Tora, boga groma. Tor je bio popularan lik u nordijskoj teologiji vikinškog doba, često prikazan kao moćni ratnik koji je čuvao kapije Asgarda i izazivao paklene oluje.

Kako se hrišćanstvo širilo Evropom, mnogi su se držali simbola stare vjere, noseći Torov čekić kao amajliju ili ogrlicu, vjerovatno u imitaciji hrišćanskih afektacija, ili kao blagoslov za snagu u borbi.

Šljem iz Gjermundbua

Koliko god da je to urezano u kolektivnu svijest, vikinški šljemovi nisu imali rogove. Čak i ako jesu, to niko sa sigurnišću ne može da tvrdi, jer ima vrlo malo podataka o vikinškim šljemovima uopšte, osim pretpostavke da su ih vjerovatno nosili.

Većina predstava o Vikinzima nastala je vijekovima nakon njihovih prvih pohoda, a popularni rogati šljem bio je rekvizit u operi iz 19. vijeka.

Ostale su sačuvane pojedine predstave koje su prikazivale figure u profilu na kojima se prepoznaju jednostavni šljemovi u obliku metka napravljeni od komada kovanog željeza.

S obzirom da su Vikinzi gledali na oružje kao na simbol bogatstva i junaštva, vjerovatno su i šljemovi bili statusni simboli. Neki norveški arheolozi imaju teoriju da su šljemovi bili rezervisani samo za više slojeve društva.

Do otkrića ovog šljema došlo je 1943. godine u Ringerikeu u Norveškoj. Otkriven u devet fragmenata među zalihama oružja i drugih pogrebnih artefakata, komad nazvan Gjermundbu, po farmi na kojoj je pronađen, dugo je i pažljivo restauriran. Sa ceremonijalnim figurama i karakterističnim štitnikom za oči – “naočare”, naučnike je podsjetio na skandinavske (i anglosaksonske) kacige iz vremena prije Vikinga, od kojih su neke imale “bradu” od lanaca.

Zapanjujuće sličan, ali manje ukrašen, je još jedan šljem pronađen tokom iskopavanja u blizini Middlesborougha u sjeveroistočnoj Engleskoj 1950-ih. Ovaj šljem nedavno je ispitan i potvrđeno je u studiji Univerziteta u Daramu iz 2020. godine da je u pitanu vikinška kaciga iz XX vijeka. Osim nekoliko različitih fragmenata, ovo su jedina dva vikinška šljema koja su do sada pronađena.

Osebergove glave

Jedno od najzagonetnijih i svakako najspektakularnijih vikinških nalaza bio je brod koji je iskopan 1904. na farmi Oseberg u blizini Tonsberga u norveškom regionu Vestfold.

Vikinzi su, osim za plovidbu, brodove koristili i za sahranjivanje bogatih i istaknutih članova drštva. Zajedno sa tijelom, na brod su stavljali i njihove stvari i priloge kojima su osiguravali da preminuli ima dovoljno zaliha kako bi dobro živio i na onom svijetu.

Sahrana u Osebergu, koja datira iz 834. godine, vikinški je ekvivalent Tutankamonovoj grobnici. Brod, dugačak 21 metar i u potpunosti napravljen od hrastovog drveta sa izuzetnim rezbarijama bio je pun predmeta, kao što su kolica, kocka sa bronzanom figurom Bude, šatori, oprema, razne životinje i tijela dve žene očigledno visokog društvenog statusa.

Pronađeno je i pet izrezbarenih životinjskih glava, čija je namjena još uvijek nepoznata. Vezane konopcem koji prolazi kroz usta jedne od njih, poput uzde, glave, isklesane od pojedinačnih komada prirodno zakrivljenog drveta, ukrašene draguljima i ugravirane karakterističnim baroknim vrtlozima i čvorovima u obliku pereca, predstavljaju ekstravagantne životinje među kojima su lavovi i vodeni zmajevi.

Gokstad brod

Dugi brodovi su bili remek-djelo dizajna i ključevi vikinške osvajačke mašine. Sa širokim trupom i plitkim “gazom” (što znači da je mali dio broda ostao pod vodom tokom plovidbe) bili su brzi i stabilni, ali i sposobni da nose teške terete u plitkim vodama kao što su rijeke i uvale.

Ovi jurišni brodovi su imali profil koji je ubrzo postao simbol osvajanja.

Iako nije tako sjajan kao brod pronađen u sahrani u Osebergu, brod Gokstad, dug više od 24 metra, najveći je vikinški brod ikada pronađen. Bio je dio sahrane u Gokstadu, mogao je da primi posadu od 32 mornara.

Klizaljke od kosti

Pored brodova i mačeva, arheologija je obezbjedila intimnije elemente drevne vikinške kulture: češljeve, igre, nakit i ove klizaljke. Pronađene su u setu od još 42 u Kopergejtu i smještene u gradskom Viking centru Jorvik.

Napravljene od kože i polirane kosti (obično kosti konjskih nogu), klizaljke nisu bile sječiva dizajnirana da sijeku led kao današnje. Vjerovatno su se koristile na isti način kao i skije, sa štapovima kao dodacima koji su se koristili za održavanje ravnoteže.

Moguće je da su se koristile za praktične stvari kao što je lov, ali i za opuštanje i zadovoljstvo, što pruža malo drugačiji pogled na ove strašne osvajače iz istorije.

Izvor: nationalgeographic.rs