Kako je vojnik Wehrmachta postao heroj Sovjetskog Saveza

Fritz Schmenkel nije bio jedini njemački vojnik koji je napustio redove Wehrmachta i prešao na sovjetsku stranu ali je samo on odlikovan najvišim priznanjem SSSR-a

Prebjeg njemačkih vojnika na sovjetsku stranu tokom Velikog domovinskog rata ne može se nazvati uobičajenom pojavom; ipak, bilo je na stotinu takvih primjera. Većini, Sovjeti nisu dozvolili da učestvuju u borbama i držali su ih daleko od linija fronta.

Najpoznatiji Nijemac koji je prebjegao i ipak dobio mogućnost borbe protiv nacista bio je Fritz Schmenkel, bivši radnik iz Szczecina i mobilisani vojnik Wehrmachta. Nekoliko godina borio se rame uz rame sa partizanima protiv njemačke vojske; organizovao je i učestvovao u desetinama uspješnih operacija i diverzantskih akcija. Nažalost, njegove zasluge su postale cijenjene tek 20 godina nakon njegove smrti.

Ubijeđeni antinacista

Fritz Schmenkel je oduvijek prezirao i mrzio nacizam, posebno otkad su mu nacisti ubili oca tokom komunistićkih demonstracija 1923. Dijeleći stavove svog oca, pridružio se Ligi mladih komunista Njemačke. Nikada nije učestvovao u glavnoj tajnoj borbi ali je ipak bio pod stalnim nadzorom Gestapoa.

Fritz je 1938. godine mobilisan, mada ne zadugo. Zbog aktivnih antiratnih poziva i izbjegavanja vojne službe, završio je u zatvoru. Oktobra 1941. Fritz je pušten i poslat na Istočni front radi “prevaspitavanja”. Tamo je odlučio da dezertira. U posljednjem pismu svojoj supruzi Erni, 25. novembra, on je napisao: “Sada znam šta treba da radim.”

“Lenjin, Staljin, Telman”

Krajem novembra 1941. Fritz je dezertirao iz svoje 186. pješadijske divizije koja je bila raspoređena u Smolenskoj oblasti. Pokušavajući da dođe do jedinica Crvene armije, Fritz se krio u lokalnim selima.

Nije govorio ruski ali je koristio kombinaciju tri riječi “Lenjin, Staljin, Telman”, koja mu je pomogla da od lokalnog stanovništa dobije hranu i prenoćište. Zauzvrat, pomagao im je u obavljanju kućnih poslova.

Ali jednog dana sreća ga je napustila – zarobili su ga Nijemci. Osuđen na pogubljenje kao dezerter, Schmenkela je spasila partizanska jedinica “Smrt fašizmu”, koja je ušla u selo i zarobila Fritza.

Ivan Ivanovič

Iako su partizani saznali za Schmenkelov slučaj nisu mu mnogo vjerovali. Nisu mu davali oružje, samo dvogled. Bili su spremni da ga ubiju ako načini pogrešan korak.

Ipak, jednog dana Fritz je dobio priliku da se dokaže. Kada je selo, u kome je bila stacionirana partizanska jedinica, postalo okruženo njemačkim trupama, Fritz je pronašao pušku i pokazao svoje savršeno streljačko umijeće, čineći mnogo za spas jedinice. Stekao je puno povjerenje i poštovanje impresioniranih partizana, koji su mu čak dali nadimak – Ivan Ivanovič.

Podučavao je partizane kako da rukuju njemačkim mitraljezom MG-42, učestvovao je u borbama, zarobljavao neprijateljske rezerve hrane, a u zasjedama se lažno predstavljao kao njemački poručnik.

Informacije o njemačkom vojniku koji se bori protiv njemačke vojske stigle su čak i do Berlina. Kao nagradu za zarobljavanje Schmenkela, sovjetskim građanima je obećano osam hektara zemlje, kuća i krava, a njemačkim vojnicima 2.000 maraka i dva mjeseca odmora.

Ivan Ivanovič je nekim čudom izbjegao smrt kada su 23. januara 1943. njemačke trupe pokrenule veliku operaciju “Zvijezda padalica” čiji je cilj bio uništavanje partizanske jedinice “Smrt fašizmu”. Preko 1.500 od oko 4.000 partizana ubijeno je ili zarobljeno.

Diverzantske akcije

Sovjetska komanda je odlučila da bi bilo bolje koristiti jedinstvene vještine Schmenkela u većim diverzantskim operacijama, a ne u partizanskim aktivnostima. U junu 1943. pozvan je u izviđački odred Zapadnog fronta. Nakon obuke, Fritz je postavljen za zamjenika komandanta diverzantske jedinice “Polje”, koja je djelovala u zapadnoj Bjelorusiji.

Krajem decembra 1943. godine, Ivan Ivanovič je krenuo u svoju posljednju misiju iza neprijateljskih linija. Nekoliko nedjelja kasnije zarobljen je zajedno sa dvojicom svojih drugova i pogubljen u okupiranom Minsku 22. februara 1944. Nakon toga njegovo ime pada u zaborav.

Fritz Schmenkel

Kasno odavanje priznanja

Ime Fritz Schmenkel pojavilo se tek 1961. godine, kada su sovjetski organi bezbjednosti istražili slučaj njemačke jedinice koju su Schmenkelovi vojnici uništili. Iznenađeni saznanjem da je Nijemac bio zadužen za partizansku jedinicu, istražni tim počeo je da sakuplja detaljne informacije o njegovom životu.

Nakon tri godine istraživanja, kada su se složile sve kockice, Fritz Schmenkel je posthumno odlikovan najvišim sovjetskim priznanjima: Lenjinovim ordenom i zvanjem Heroja Sovjetskog Saveza.

Njegova popularnost znatno je porasla: postao je heroj članaka, knjiga i filmova. Njegova supruga Erna bila je pozvana da posjeti SSSR. Po njemu su nazvane ulice u Berlinu i 1. borbena eskadrila vazduhoplovstva Istočne Njemačke. Međutim, nakon pada sovjetskog bloka, ime Fritza Schmenkela drugi put odlazi u zaborav.

Izvor: rbth.com