Izgubio je život, ali je zadržao svoj stav: Priča o čovjeku koji je izabrao smrt umjesto zakletve na lojalnost Hitleru

Franz Jägerstätter je bio jedan od rijetkih koji su rekli “ne” nacistima i Hitleru. Zbog toga je završio na giljotini, a rimokatolička crkva ga je nakon pola vijeka beatifikovala zbog njegovog mučeništva.

“Nema tog zatvora, niti lanaca, niti te smrtne kazne koji mogu da otmu čovjekovu vjeru i slobodnu volju”, napisao je jednom Franz Jägerstätter. On je na kraju svega izdržao zatvor, lance i smrt, nikad ne izgubivši slobodnu volju.

Austrijski farmer i svetac Franz Jägerstätter, centralna ličnost filma “Ukradeni život” iz 2019. godine, vidio je zla nacističkog režima koja su se dogodila prije i tokom Drugog svjetskog rata. Ali on je uradio nešto za šta bi malo ko imao hrabrosti da učini: pružio je otpor.

Odbio je da se Hitleru zakune na lojalnost i pristupi njemačkim vojnim snagama, uporno insistirajući na tome da mu hrišćanska vjera i lični moralni kodeks ne dozvoljavaju da bude dio tako strašnog zločina.

Čak i kada mu je zaprijećeno smrću i kada je ta smrt bila pred vratima, ostao je dosljedan.

Ko je bio Franz Jägerstätter?

Franz Jägerstätter je rođen 1907. godine u malom selu Sankt Radegund, u Austriji. Bio je vanbračni sin sluškinje Rosalije Huber i farmera Franza Bachmeiera. Kao dijete ga je odgajala baka Elizabet Huber, koja je bila veoma pobožna žena. Kada se njegova majka udala za Heinricha Jägerstättera, farmera iz susjednog sela, 1917. godine, on je prešao da živi sa njima.

Franz Jägerstätter bio je pomalo nestašan mladić, o čemu govori i činjenica da je 1933. godine dobio vanbračnu kćerku Hildegard Auer. Bio je vođa lokalne motociklističke bande i zajedno sa ostalim članovima uhapšen je 1934. godine zbog ulične tuče.

Na Veliki četvrtak 1936. godine oženio se Franziskom Schwaninger, izuzetno pobožnom hrišćankom. Ovaj brak bio je prekretnica u njegovom životu. Počeo je da se ističe u farmerskom i rudarskom poslu.

Osim toga, počeo je redovno da se moli sa suprugom i proučava “Bibliju”. Kasnije je pisao da je Biblija postala njihov vodič u svakodnevnim životnim aktivnostima. “Pomogli smo jedno drugom da napredujemo u vjeri”, rekao je jednom prilikom.

Jägerstätter se od početka odupirao nacizmu

Nakon što je prvi put čuo za nacističke planove, usprotivio se Anschlussu, nacističkoj aneksiji Austrije u martu 1938. godine. Bez želje da se na bilo koji način pridruži nacističkoj birokratiji, odbio je da se nađe na poziciji gradonačelnika Sankt Radegunda koja mu je tada ponuđena.

On je bio jedina osoba u selu koja je govorila protiv Anschlussa, kada je njegov grad glasao o tom pitanju. Gradske vlasti nisu priznale njegov glas i objavljeno je da je odluka donijeta “jednoglasno”.

Uprkos svom protivljenju, Jägerstätter je pozvan u Wehrmacht u junu 1940. godine. Bio je na obuci nekoliko mjeseci, ali je ubrzo pauzirao služenje svoje vojne službe. Ponovo je regrutovan u oktobru, kada je završio obuku.

U međuvremenu, decembra 1940. godine, stupio je u Treći red svetog Franje i radio je u lokalnoj crkvi.

U to vrijeme je počeo da preispituje moralne vrijednosti nacizma u svjetlu Hitlerovog potiskivanja crkve i izvještaja u vezi sa nacističkim programom eutanazije, poznatom kao Akcija T4.

U ovom programu iz 1940. godine nacisti su eutanazirali oko 300.000 ljudi, odnosno mentalno zaostalih osoba, uključujući i bolesnu djecu. Franc Jägerstätter to nije mogao da podnese.

Hapšenje, zatvaranje i smrt

Ponovo su ga pozvali u vojnu službu u Wehrmachtu 23. februara 1943. godine i od 1. marta je bio na raspolaganju njemačkoj vojsci u Ennsu u Austriji.

Međutim, on je odbio da položi zakletvu na lojalnost Adolfu Hitleru, navodeći moralne razloge kao prigovore na služenje vojske. Jägerstätter je odmah uhapšen i prevezen u ćeliju u Linzu, gdje je ostao do 4. maja 1943. godine, kada je prebačen u zatvor Berlin-Tegel, gdje ga je čekalo suđenje.

Sveštenik iz njegovog selja, koji ga je posetio u zatvoru, pokušao je da ga nagovori da nastavi da služi njemačkoj vojsci. Ali nije bilo šanse da ga ubijedi. Kada je do njega stigla vijest da je austrijski sveštenik Franz Reinisch pogubljen jer je odbio da položi zakletvu na lojalnost Hitleru, postao je još odlučniji u tome da se čvrsto drži svog stava.

Jägerstätter je kasnije izveden pred vojni sud i osuđen na smrt u Vojnom sudu Reicha u berlinskoj četvrti Charlottenburg, 6. jula 1943. godine.

Prema izvještaju sa saslušanja na vojnom sudu, Jägerstätter je obavijestio vojne zvaničnike “da je, zbog vjerskih stavova, odbio da služi vojni rok, jer bi djelovao protiv svojih vjerskih uvjerenja ukoliko bi se borio na strani nacista”, naveo je takođe da je nemoguće istovremeno biti nacista i katolik.

Dodao je “da postoje neke stvari u kojima se mora više pokoravati Bogu nego ljudima; zbog zapovijesti ‘Ljubi bližnjega svoga kao samog sebe'”, rekao je.

Nakon suđenja, 9. avgusta 1943. godine prebačen je u zatvor Bradenburg-Gorden i kasnije tog popodneva je pogubljen giljotinom. Poslije rata, njegov pepeo je sahranjen na mjesnom groblju u Sankt Radegundu.

Trajno naslijeđe “ukradenog života”

Franz Jägerstätter je ostao u velikoj mjeri zaboravljen decenijama nakon pogubljenja. Međutim, sve je počelo da se mijenja 1964. godine kada je objavljena njegova biografija “U samotničkom svjedočenju”, koju je objavio Gordon Zan, američki sociolog, pacifista i porfesor.

Nadbiskup Thomas Roberts je 1965. godine podnio zvaničnu izjavu u kojoj je potvrdio Jägerstätterovo herojstvo. “Mučenici poput Jägerstättera nikada ne bi trebalo da se osjećaju usamljeno”, napisao je. Šest godina kasnije, austrijska televizija je emitovala dokumentarac o njegovom životu pod nazivom “Odbijanje”.

Jägerstätterovu prvobitnu smrtnu kaznu zvanično je poništio berlinski okružni sud 7. maja 1997. godine.

Katolička crvka je zvanično započela proceduru za beatifikovanje Jägerstättera 1997. godine, nakon što je austrijska biskupska konferencija jednoglasno izglasala donošenje ove odluke. Vatikan je zvanično potvrdio Jägerstätterovo mučeništvo 1. juna 2007. godine, a njegova supruga i tri kćerke okupile su se u katedrali u Linzu 26. oktobra iste godine da posmatraju njegovu zvaničnu beatifikaciju od strane pape Benedikta.

Ali čak i van crkve, njegovo naslijeđe je počelo da se slavi širom svijeta.

Tokom boravka u zatvoru, Jägerstätter je napisao niz pisama svojoj supruzi, koja su objavljena 2007. godine pod nazivom “Franz Jägerstätter: Pisma i spisi iz zatvora”.

Ta pisma su bila glavni izvor informacija prilikom snimanja filma “Skriveni život” iz 2019. godine, koji je napisao i režirao Terrence Malick.

Izvor: nationalgeographic.rs/pozitivno.ba