Automobilska industrija SFRJ: Nekada moćna grana industrije

Samo u Kragujevcu proizvedeno je više od četiri miliona vozila. Automobili su bili sklapani i u Sloveniji, BiH, Vojvodini … Danas je auto-industrija na prostoru nekadašnje SFRJ spala na “dva slova”: “Fiat” u Srbiji i “Renault” u Sloveniji.

Smanjenje proizvodnje za vojsku, poslije završetka Drugog svjetskog rata, natjeralo je velika preduzeća sa hiljadama zaposlenih da se sa namjenske industrije preorijentišu na automobile. Fabrika automobila “Zastava” rođena je 1953. godine, a dvije godine kasnije u saradnji sa Fiatom počinje proizvodnja “fiće”, najpopularnijeg četvorotočkaša zbog kog su gotovo svi punoljetni muškarci na prostorima ex-Yu polagali testove i dobijali vozačke dozvole. “Fićo” je decenijama bio statusni simbol prosječne radničke porodice u SFRJ.

Zbog toga što je važio za centar automobilske industrije nekadašnje Jugoslavije, Kragujevac je vrlo brzo nazvan “jugoslovenskim Detroitom”, a fabrike širom nekadašnje Jugoslavije počele su polako da otvaraju svoje pogone za strane proizvođače automobila.

U Sarajevu je 1965. godine počeo da se sklapa NSU-ov “princ”. Uslijedila je saradnja Volkswagena i Tvornice automobila Sarajevo. Prvo “buba”, a onda i “golf”, koji je smatran simbolom uspjeha u životu. U to vrijeme u Sloveniju dolazi “spaček” iz Citroena, “Ostinova” vozila, ali i jedan od najpoznatijih automobila na našim prostorima – “renault 4”, popularna “cipela”. Paralelno, Kikinda otvara vrata za njemački Opel i počinje sklapanje “opel cadeta”, “ascone”, “senatora” i “omege”, koji su smatrani domaćim vozilima. U Srbiji je model “senator” zvanično poneo ime “Opel Kikinda”.

Proizvodnja “juga” ukinuta je 20. novembra 2008, a posljednji automobil te marke bio je 794.428. po redu.

“Jugići” su se pojavljivali i u američkim filmovima; vozili su ga Bruce Willis, Samuel Jackson, Tom Hanks …

Istih dana kada je proizvodnja “juga” otišla u istoriju, proizveden je i posljednji “stojadin” pod brojem 1.273.532 , kao i “florida”, kojih je ukupno napravljeno 29.950. Najveći izvoz ostvaren je polovinom 80-ih, kada je u SAD plasirano 147.000 “juga”. Proizvedeno je i 923.487 „”fića”, dok je “zastave 1300” i “zastave 1500″, odnosno popularnog „”tristaća”, proizvedeno 202.160. Rekordna je 1989, kada je proizvedeno 220.000 vozila.