ČANG KAJ-ŠEK: General koji je izgubio Kinu i tvorio Tajvan

Dana 6. avgusta 1928. Čang Kaj-Šek je postao vođa nacionalističke kineske države.

Radilo se o području pod kontrolom nacionalističke stranke Kuomintang, koje je obuhvatalo cetralni dio istočne Kine. Kina je, naime, tad bila razjedinjena. Glavni grad Čang Kaj-Šekove države bio je Nanjing (Nanking) – veliki grad na rijeci Jangce, zapadno od Šangaja. Njegova vlada bila je međunarodno priznata vlada Kine, ali zapravo je velik dio države bio pod upravom lokalnih moćnika, uglavnom vojnih komandanata (na engleskom poznati kao warlords). Dio zemlje držali su komunisti pod vodstvom Mao Ce-tunga.

Čang Kaj-Šek vladao je državom kao vojni diktator, ali uprkos brojnim pohodima ponajviše usmjerenim protiv komunista, nije uspio ujediniti Kinu u trenutku kad joj je najviše prijetio japanski imperijalizam. U njegovo su vrijeme Japanci, naime, anektirali Mandžuriju, a zatim još neke dijelove Kine. Podijeljena unutrašnjim sukobima, Kina im nije mogla pružiti efikasan otpor. Na kraju ga je zarobio vlastiti general Zhang Xueliang i prisilio ga da sarađuje s komunistima u borbi protiv Japanaca.

Tako se Drugi kinesko-japanski rat spojio s Drugim svjetskim ratom na Pacifiku te završio pobjedom Kineza nad Japancima. Kinezi su zatim međusobno zaratili, pri čemu su Čang Kaj-šekove pristaše poražene i prisiljene potražiti utočište na Tajvanu, dok su komunisti preuzeli vlast nad ostatkom Kine.

U decembru 1949. godine Čang Kaj-šek proglašava provizornu vladu Republike Kine, sa trenutnim glavni gradom Taipeiom, te zauzima strateški važne grupe ostrva Pescadores, Dachen, Nanchi, Quemoy i Matsu. Čang Kaj-šek se ne odriče prava na vladavinu čitavom Kinom, te njegova vlada dugo zastupa Kinu u međunarodnim odnosima. Od 1950-75. godine službena politika Kuomintanga je uspostavljanje vlasti i zauzimanje čitave Kine. Podršku dobijaju od strane SAD, te od 1950. godine početkom Korejskog rata, SAD potpomažu Tajvan i vojno. Američki predsjednik Eisenhower primorava Kuomintang, zbog stalnih oružanih sukoba u blizini kineske obale, na vraćanje ostrva Dachen i Nanchi Narodnoj republici Kini, te obećava pomoć Tajvanu u slučaju oružanog napada i moguće invazije Crvene kineske armije na Tajvan. Sve do svoje smrti 1975. godine Čang Kaj-šek bio je predsjednik Republike Kine. Izabran je četiri puta, bez protivničkog kandidata i to u 1954., 1960., 1966. i 1972. godine.

Čang Kaj-šek sa svojom ženom Song Meiling i američkim generalom Josephom Stilwellom

Zanimljivo je da su zapadni mediji nazvali Čang Kaj-Šeka generalisimusom, premda u samoj Kini, po svemu sudeći, nije bilo takvog čina. Za karijeru Čang Kaj-Šeka naročito je važna bila njegova supruga Soong May-ling. Ona je bila vatrena hrišćanka i poticala je iz neobično uticajne porodice. Naime, njen otac Charlie Soong bio je Kinez koji se obrazovao u Americi i postao hrišćanski misionar. Kasnije se obogatio u bankarskom sektoru i štamparstvu.

Imao je tri kćeri koje su postale nevjerovatno uticajne. Jedna se udala za najbogatijeg čovjeka u Kini – bankara H. H. Kunga. Druga je bila supruga kineskog nacionalističkog vođe Sun Jat-Sena (suosnivač Kuomintanga). Najmlađa se udala za Čang Kaj-Šeka – koji je naslijedio spomenutog Sun Jat-Sena (svog šogora).