U Engleskoj pronađeno zakopano blago: Ležalo je netaknuto čitavih 1.300 godina. Ko ga je zakopao i zašto?
Jednog dana, ili možda jedne noći, krajem VII vijeka, nepoznata grupa ljudi putovala je starim rimskim drumom kroz nenaseljeno vresište oivičeno šumom, u staroj anglosaksonskoj kraljevini Mersiji. Možda su to bili vojnici ili pak lopovi – taj zabačeni kraj vijekovima je bio na zlom glasu zbog drumskih pljački – ali nikako nisu bili slučajni prolaznici. Skrenuli su s puta podno jednog malog uzvišenja, iskopali jamu i pohranili blago u zemlju.
Blago je ležalo netaknuto čitavih 1.300 godina, dok se okolni pejzaž iz šumske čistine pretvarao u pašnjak, a zatim u obradivo polje. Tada su lovci na blago, opremljeni detektorima metala – uobičajenim u Britaniji – počeli da dolaze kod Freda Johnsona tražeći dozvolu da pretraže polje.
“Jednom od njih sam rekao da sam izgubio okasti ključ u polju i zamolio ga da mi ga pronađe”, rekao je Johnson u šali. Umjesto da mu donese pomenuti ključ, lovac na blago mu je saopštio da je pronašao anglosaksonsko blago.
Stafordširska ostava, kako je ovo blago ubrzo nazvano, podjednako je uzburkalo i široku javnost i anglosaksonske stručne krugove. Do spektakularnih otkrića, kao što su kraljevski predmeti iz Saton Hua u Safolku, dolazilo se na lokalitetima grobnica iz anglosaksonskog doba. Ali blago izvađeno iz njive Freda Johnsona bilo je nešto novo – gomila zlatnih, srebrnih i granatnih predmeta iz ranog anglosaksonskog perioda, iz jedne od najvažnijih kraljevina tog doba.
Tih 3.500 predmeta u blagu većinom predstavljaju zlatnu dekoraciju za ratničku opremu, poput ukrasa za korice mača, optočenog granatom i plavim staklom. Neki predmeti su iskrivljeni ili slomljeni kao da su sabijani u mali prostor.
Poslije detaljnog popisa utvrđeno je da blago sadrži oko 3.500 komada koji su sačinjavali na stotine cjelovitih predmeta. Svi pouzdano identifikovani predmeti očigledno pripadaju određenim grupama. Bilo je više od 300 drški za balčake mačeva, 92 ukrasne jabuke i 10 visećih ukrasa za korice mača. Takođe, vrijedi pomenuti da nema kovanog novca ni ženskog nakita; tri religiozna predmeta su izgleda jedini u čitavoj zbirci koji nemaju očiglednu vojničku namjenu. Zagonetku predstavlja i to što su mnogi predmeti iskrivljeni ili polomljeni. Ovo blago je, dakle, gomila izlomljene elitne vojničke opreme koja je sakrivena prije 13 vijekova u jednom politički i vojno nemirnom području. Stafordširska ostava je zanimljiva i istorijski značajna, ali je prije svega zagonetna.
Figurica sa rupama za eksere možda predstavlja konja ili medvjeda ili vepra ili čak vuka. Visoka samo 4 cm, djelo je vještog kovača koji je znao da zagrije metal skoro do tačke topljenja da bi napravio sićušne spiralne šare.
Kelti, rimski kolonisti, vikinški pljačkaši, normanski osvajači – svi oni su dolazili i odlazili, ostavljajući svoj dubok trag u pejzažu, jeziku i kulturi Britanije. Ali šest vijekova vladavine Anglosaksonaca, od odlaska Rimljana oko 410. godine n. e. do invazije Normana 1066. godine, najviše definišu ono što danas zovemo Engleskom.
Ovaj tajanstveni predmet, dug skoro 10 centimetara, ima isti princip kao stop svjetla na automobilima: ispod svakog granata nalazi se zlatna tekstura nalik na saće koja uvećava svjetlucavost dragulja.
Otkriće tovara blaga na jednoj njivi u Engleskoj samo po sebi nije upečatljivo. Takva otkrića izranjaju po čitavoj Britaniji. Kovani novac, srebrni predmeti isječeni kao otpadni metal, zalihe oružja, čak i veličanstveno srebrno posuđe – sve iz britskog, rimskog ili vikinškog doba – iskopavani su iz zemlje. U anglosaksonskom epu “Beovulf”, ratnik Sigmund ubio je zmaja koji je čuvao “očaravajući ratni plijen”, dok se ostarjeli junak Beovulf bori protiv aždaje koja čuva zlato i “hrpu dragulja”, zakopanih u zemlji.
Narodno predanje kaže da je ovaj kamen bio jastuk Svetog Kolumbe koji je donio hrišćanstvo u Škotsku krajem VI vijeka. Odatle su kaluđeri vjeru proširili po Engleskoj.
U nedostatku pisanih dokumenata iz tog doba, motivi za zakopavanje Stafordširske ostave najbolje se daju naslutiti na osnovu samog blaga. Prvi putokaz je njegov vojnički karakter, što ukazuje na to da nije riječ o pljačkaškom plijenu. Sadržaj blaga uklapa se u militarizam germanskih plemena, koji je bio impresivan čak i za vojno razvijeni Rim.
Prstenovi optočeni draguljima ukrašavali su dršku mača napravljenu od kosti ili slonovače na kratkom, lakom maču koji se zove sejaks. Uglavnom korišten jednom rukom, jednosjekli sejaks bio je praktičniji od klasičnog mača, služio je kao lovački nož i kao bodež. Sječiva od vješto ukrašenog gvožđa i čelika bila su najvrijedniji dio takvog oružja
“Ovo je tovar muških statusnih simbola”, kaže Nicholas Brooks, penzionisani profesor istorije sa Univerziteta u Birminghamu, koji predmete iz Stafordširskog blaga naziva “šljokicama ratnika iz kraljevske svite”. Zlato, teže od 5 kilograma, čini skoro 75 odsto tovara. Ali njegovo porijeklo je i dalje misterija.
Izvor: nationalgeographic.rs
