Zašto je Norveška najbolja zemlja za život? Evo zašto …

“Rado plaćam porez, toliko toga dobijamo zauzvrat. Zaista imamo osjećaj da norveško društvo ulaže u nas”, kaže Simon.

Jaka socijalna zaštita u Norveškoj, što uključuje velikodušnu politiku roditeljskog odsustva, ključni je razlog zbog kojeg je ova država sa samo pet miliona stanovnika redovno ocijenjena kao jedno od najboljih mjesta za život.

Norveška je bila na vrhu UN-ovog Izvještaja o sreći za 2017, sa visokim ocjenama kada su u pitanju pokazatelji kao što su “njega, sloboda, velikodušnost, iskrenost, zdravlje, prihodi i dobro upravljanje.” Takođe je zauzela visoko mjesto na Indeksu prosperiteta za 2017. instituta Legatum Institute, a 2016. je ocijenjena kao najbolja demokratija na svijetu šesti put uzastopno od strane konsultantske firme iz Londona Economist Intelligence Unit.

“Većina ljudi osjeća da su dio demokratije i imaju osjećaj zajedništva u društvu. Norvežani doživljavaju svoje političare kao obične ljude, a ne kao neku vrstu elite”, kazao je Karl Ove Moene, profesor ekonomije i vođa istraživačkog tima na Univerzitetu u Oslu.

Unazad 10 godina, Moene se bavi istraživanjem nordijskog modela – ekonomskog okvira zajedničkog za Norvešku, Dansku, Švedsku, Finsku i Island koji zagovara socijalnu jednakost.

“Rana intervencija u brizi o djetetu je veoma važna za učešće ženske radne snage. Vrijednost njihovog učešća je slična vrijednosti naše nafte. A to ne bi nikada bilo moguće bez subvencionisane brige o djeci”, kaže on.

Politika koja je naklonjena roditeljstvu samo je jedan dio norveške države blagostanja. Svi su pokriveni javnim zdravstvenim osiguranjem ― što znači da imaju besplatnu zdravstvenu zaštitu u prijemnoj ambulanti ― država nudi besplatne javne škole kao i visoko obrazovanje, a radnička prava i sindikati su jaki. Ako izgubite posao ili se razbolite, socijalni sistem će vas zaštititi, a vlada će vam pružati finansijsku podršku i duže od godinu dana u nekim slučajevima.

Jedna trećina državnog budžeta ― 468 milijardi kruna ― izdvaja se za pomoć nezaposlenima, plaćena bolovanja, penzije, dječije dodatke i tuđu njegu.

Naravno, ovakva politika je skupa. Norveška posjeduje ogromno bogatstvo (1 trilion američkih dolara) koje je stekla od zarade na nafti. Takođe, porezi u ovoj državi su visoki: prosječan porez na prihod za samca bez djece je 27.9 odsto, prema podacima OECD-a, dok se najviša primanja oporezuju po stopi od 39 odsto. Porez na dodatnu vrijednost od 25 odsto na većinu robe i usluga čini Norvešku jednom od najskupljih zemalja za život.

Međutim, Norveška ima jednu od najvećih prosječnih plata na svijetu, a ima i dobre ocjene kada su u pitanju jednake plate za žene i muškarce.

“Kada razgovaram sa američkim ekonomistima i kažem im kako imamo jake sindikate i udruženja poslodavaca, velikodušnu socijalnu državu … oni misle da je to recept za makroekonomsku katastrofu,” kaže Moene. “Ali činjenica je da su ove stvari komplementarne kapitalističkoj dinamici. Ekonomski rast od 1930. godine je veći u Norveškoj nego u Americi, po glavi stanovnika, čak i ako izuzmemo naftu. Socijalni sistem je recept za bogatu zemlju.”

Ali Norveška nije utopija, i ona ima svojih socijalnih i ekoloških problema.

Hvaljena zbog svojih ekoloških dostignuća – 98 odsto električne energije u Norveškoj dolazi iz obnovljivih izvora (uglavnom hidrocentrale), svjetski je lider kada su u pitanju električni automobili, a Centralna banka Norveške savjetuje vladi da odustanu od ulaganja u naftu i gas ― ipak, Norveška je sedmi najveći izvoznik štetnih emisija, prema izvještaju organizacije Oil Change International. Vlada takođe otvara norveški Arktik za traženje nafte, uprkos protivljenju ekologa.

Broj ljudi koji žive u siromaštvu takođe je u porastu u Norveškoj, sa 7.7 odsto u 2011. na 9.3 odsto u 2015, prema nedavnoj studiji koju je provela Norveška administracija za rad i socijalnu zaštitu -NAV.

Takođe je poraslo i antiimigrantsko raspoloženje u proteklih nekoliko godina. Na izborima 2017. antiimigrantska populistička Partija progresa dobila je više od 15 odsto glasova da bi ostala u koaliciji sa konzervativnom partijom premijerke Erne Solberg.

Moene je zabrinut da bi socijalni sistem mogao postati žrtva vlastitog uspjeha. “Čini se da ovaj model stvara brojnu višu klasu, a ova grupa često ima veliki politički uticaj. Mnogi u višoj klasi kritikuju socijalna davanja iako su upravo ove socijalne demokratske institucije možda postavile temelje za njihovo bogatstvo”, kaže on.

Činjenice o Norveškoj:

Stanovništvo: 5.25 miliona

BDP po glavi stanovnika: $70,812

Roditeljsko odsustvo: 49 sedmica na 100 odsto plate, ili 59 sedmica na 80 odsto

Porez kao postotak BDP-a: 19.7 odsto

Izvor: noizz.rs