12 činjenica o Vizantijskom carstvu koje možda niste znali
Istočno rimsko carstvo, koje danas popularno nazivamoVizantija, po drevnom nazivu Bizant za Konstantinopolis ili Carigrad, postojalo je više od hiljadu godina, a ova imperija danas se smatra jednom od najuticajnijih u istoriji.
1. Prema predanju, na mjestu današnjeg Istanbula, a nekadašnjeg Konstantinopolja, na obali Bosfora, još 657. godine postojao je antički grad Vizantion. Njega su, takođe prema predanju osnovali grčki kolonisti iz Megara. Grad je obnovio rimski car Konstantin Veliki i proglasio ga prestonicom Rimskog carstva 330. godine kada mu je promijenio ime u Konstantinopolj.
2. Padom Rima 476. godine, prestalo je da postoji Zapadno rimsko carstvo, dok je Istočno nastavilo da traje.
3. Termin Vizantijsko carstvo je moderan naziv koji je osmislio njemački istoričar i filolog Heonim Volf u 16. vijeku. Vizantinci su sebe nazivali Romejima a svoje carstvo Romanija (Ῥωμανία) ili Vasilia Romeon (Βασιλεία Ῥωμαίων), što je prijevod latinskog naziva za Rimsko carstvo, Imperium Romanorum.
4. Vizantinci su prvi upotrijebili ruzmarin kao dodatak pečenoj jagnjetini. Takođe, prvi su upotrebljavali i šafran, jedan od najskupljih začina na svijetu. Do tada, on je kao i ruzmarin imao izuzetno široku primjenu, ali na sasvim drugim poljima.
5. Slatkiši i deserti bili su bili veoma popularni u Istočnom rimskom carstvu, pa se tako sutlijaš, na primjer, servirao sa medom i cimetom, a grouta (vrsta poslastice) je bila zaslađena medom i posuta sjemenkama rogača ili shim grožđem.
Takođe su među prvima počeli da koriste limun, narandže i patlidžan, a hljeb se jeo u velikim količinama, o čemu piše i priručnik gradske uprave Konstantinopolja iz 9. vijeka. Ovaj priručnik svjedoči o povlaštenom statusu pekara koji nisu bili u obavezi da se odazivaju bilo kojoj javnoj službi koja bi ih omela u pečenju hljeba.
6. Za vrijeme vladavine cara Iraklija I od 610. do 641, vojska i administracija u carstvu su restruktuisane, a umjesto latinskog za službeni jezik izabran je grčki.
Dio vizantijskog mozaika iz bazilike San Vitale u Raveni
7. Vladar koji je najduže vladao Vizantijom u kontinuitetu bio je Vasilije II Bugaroubica (976-1025). Najpoznatija priča koja se vezuje za njega je ona o osljepljivanju bugarske vojske. Naime, nakon što je porazio Bugare i ponovo osvojio Grčku, oslijepio je 15.000 bugarskih zarobljenika, a svakom stotom vojniku je ostavio po jedno oko. Grupe od po 99 vojnika vezao bi za tog stotog sa jednim okom i tako ih pustio da se vrate kući. Nakon što je ugledao slijepu vojsku, bugarski car Samuilo doživio je infarkt i umro.
8. Vizantijska carica Irina Atinjanka bila je prva žena koja je vladala Vizantijom (797-802) i odabrala je da nosi titulu cara, a ne carice.
9. Prvi vizantijski car koji je tron izgubio nasilnom revolucijom bio je Mavrikije. Njegova politika štednje i zabrana trupama da se preko zime vrate kućama sa granice koštala ga je krune, ali i života. Nakon te odluke, vojska koju je predvodio Flavije Foka se pobunila i u dosluhu sa milicijom upala u grad. Foka je zatim zauzeo prijesto, ali je i on bio jedan od najomraženijih vizantijskih careva. Zanimljivo je da je on bio taj koji je uveo modu da svaki naredni muški vladar Vizantijskog carstva nosi bradu.
10. Carstvom su vladale dinastije: Komnina (1057 – 1059), Duka (1059 – 1078), Komnina (ponovo) (1081 – 1185), Anđela (1185 – 1204), (Nikejsko carstvo od 1204 – 1261) i Paleologa (obnovljena Vizantija) (1261 – 1453).
11. Poslednji vladar iz ove dinastije bio je Konstantin XI Dragaš, sin Manojla II (1391—1425) i srpske princeze Jelene Dragaš ili Dejanović.
12. Konačan pad Carigrada desio se 1453. godine kada je pao pod vlast Osmanlija.
Izvor: nationalgeographic.rs
